Μια φορά, τα χρόνια τα παλιά, κάποια βασίλισσα της Φρυγίας ή της Φοινίκης (δεν είναι ξεκάθαρο) που ήταν πολύ άρρωστη, επισκέφτηκε τη Λήμνο, ζητώντας γιατρειά.
Οι γιατροί του νησιού κατάφεραν με τα ντόπια φάρμακα[1] που της έδωσαν να την θεραπεύσουν. Η βασίλισσα, όταν έγινε καλά, δεν θέλησε να φύγει από το νησί και να επιστρέψει στην πατρίδα της. Είχε ερωτευτεί το βασιλιά του νησιού κι είχε αγαπήσει το νησί και τους ανθρώπους του. Αποφάσισε λοιπόν, να παντρευτεί το βασιλιά και να μείνει για πάντα στη Λήμνο. Μάλιστα σαν δώρα ευχαριστίας προς τους κατοίκους του νησιού για τη θεραπεία της προσέφερε ένα φυτό, το βαμβάκι και ένα κατοικίδιο ζώο, το χοίρο.
Η παράδοση του νησιού αναφέρει πως σαν πέθανε η καλή αυτή βασίλισσα, οι κάτοικοι είπανε στους θαυμαστούς τεχνίτες του νησιού να κατασκευάσουν το ομοίωμα χρυσής γουρούνας μαζί με τα 7 παιδιά της και χρυσά, τα εργαλεία επεξεργασίας του βαμβακιού: τζιγκρίκι, κόρδα, ανέμη, ηλακάτη, ροδάνι, αδράχτι, κλωστή, σφοντύλι και μασούρια.Όλα αυτά τα αντικείμενα τα τοποθέτησαν σαν κτερίσματα στο τάφο της βασίλισσας, για να την τιμήσουν για τα αγαθά που προσέφερε στο νησί. Ο μύθος αυτός υπάρχει σε πολλά χωριά της Λήμνου και το μεταδίδει και ο Λημνιός λαογράφος Σπύρος Μουστάκας. Πρόκειται για ένα πανάρχαιο θρύλο που με διάφορες παραλλαγές[2] συναντάται και σε διάφορες περιοχές της Ελλάδος.Ποια όμως είναι η διαφορά; Και γιατί άραγε ο μύθος αυτός συνδέεται με τα Καμίνια;
Ο θρύλος της βασίλισσας συνδέεται άμεσα με τα Καμίνια γιατί η προφορική παράδοση του χωριού αναφέρει πως στα Καμίνια υπάρχει κάπου θαμμένος θησαυρός με την χρυσή γουρουνόπουλα και τα 7 παιδιά της.Απόδειξη ότι ο θρύλος, μπορεί να συνδέεται με τα Καμίνια, είναι η ανεύρεση, το 1953 στα ερείπια της Προϊστορικής Πολιόχνης ζωόμορφου πήλινου αγγείου, σε σχήμα χοίρου. Το πήλινο αυτό αγγείο (ασκός) συνδέει το τοπικό θρύλο με την εισαγωγή του χοίρου στη Λήμνο και τη ξεχωριστή τιμή που του απέδιδαν οι Λημνιοί. Από το θρύλο των Καμινίων απουσιάζει, η αναφορά στα εργαλεία επεξεργασίας του βαμβακιού και στο τάφο της βασίλισσας. Χαρακτηριστικά αναφέρουν ότι η γουρούνα είναι σε φυσικό μέγεθος και είναι θαμμένη κοντά στα ερείπια της Πολιόχνης:
«(…) Γιατί χαρά 'ς τη μοίρα του κείνου που θα την εύρη. Oπου είναι κρυμμένος θησαυρός θα τον βρίσκη, τα χρήματά του δεν θα σώζονται ποτές (…)» Εδώ και αιώνες, σύμφωνα με τον τοπικό θρύλο, ο θησαυρός είναι κρυμμένος και περιμένει αυτόν που θα το φέρει στο φως. Πολλοί κατά καιρούς έχουν ψάξει στην ευρύτερη περιοχή της εξοχής του χωριού ακόμα και με ανιχνευτικά μηχανήματα για να το βρουν, αλλά μάταια.
Η εισαγωγή του χοίρου στη Λήμνο ανάγεται στα χρόνια της προϊστορικής Πολιόχνης αφού στις ανασκαφές έχουν βρεθεί αρκετά δόντια και οστά από χοίρους. Επίσης πολύ σημαντικό στοιχείο του θρύλου είναι η καταγωγή της βασίλισσας από τη Φοινίκη ή τη Φρυγία. Μη λησμονάμε ότι στην προϊστορική Πολιόχνη βρέθηκαν αντικείμενα εισαγόμενα από την Εγγύς Ανατολή.
Οι Καμιώτες από μικρά παιδιά είχαν και έχουν μεγαλώσει με αυτή την παράδοση. Μάλιστα υπήρχε μια Καμιώτισσα, η οποία υποστήριζε πως ήξερε που είναι θαμμένος, ο θησαυρός αλλά είχε υποσχεθεί σε κάποιον (δεν τον κατονόμαζε) να μη το φανερώσει ποτέ αλλά να φυλάξει το βιβλίο που της είχε αυτός εμπιστευτεί και να μη το δώσει ποτέ σε κανένα. Λέγεται πως το βιβλίο που της είχε παραδοθεί ήταν χειρόγραφο και περιείχε πληροφορίες για το συγκεκριμένο θησαυρό, για το μέρος που ήταν θαμμένος καθώς και πολλά άλλα αρχαία ερείπια και άλλα πράγματα που βρίσκονταν στην ευρύτερη περιοχή.
Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως την εποχή που οι Ιταλοί εντόπισαν την Πολιόχνη και είχαν αρχίσει τις ανασκαφές στα 1930, η γυναίκα έλεγε στους συγχωριανούς της ότι δεν θα βρουν το θησαυρό εκεί που ψάχνουν και ότι ψάχνουν σε λάθος μέρος εννοώντας φυσικά το θησαυρό με τη χρυσή γουρούνα και τα γουρουνόπουλα. Ο μόνος από το χωριό που μπορεί να είχε σχέση με το συγκεκριμένο χειρόγραφο βιβλίο και να το είχε καταγράψει είναι ο Αργύρης Μοσχίδης. Την άνοιξη του 1901 ο Αργύρης Μοσχίδης επέστρεψε στα Καμίνια ύστερα από το πέρας των σπουδών του στην Γερμανία για το Πάσχα. Θεωρήθηκε όμως ύποπτος από τους Τούρκους, ότι είχε στην κατοχή του υλικό ( ?) ενοχοποιητικό και διατάχτηκε η σύλληψη του. Η σύλληψη του Μοσχίδη έγινε στις 9/16 Απριλίου, μια βδομάδα μετά την Ανάσταση και διατάχτηκε και η κατάσχεση όλου του έντυπου υλικού που είχε στην κατοχή του.
Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως την εποχή που οι Ιταλοί εντόπισαν την Πολιόχνη και είχαν αρχίσει τις ανασκαφές στα 1930, η γυναίκα έλεγε στους συγχωριανούς της ότι δεν θα βρουν το θησαυρό εκεί που ψάχνουν και ότι ψάχνουν σε λάθος μέρος εννοώντας φυσικά το θησαυρό με τη χρυσή γουρούνα και τα γουρουνόπουλα. Ο μόνος από το χωριό που μπορεί να είχε σχέση με το συγκεκριμένο χειρόγραφο βιβλίο και να το είχε καταγράψει είναι ο Αργύρης Μοσχίδης. Την άνοιξη του 1901 ο Αργύρης Μοσχίδης επέστρεψε στα Καμίνια ύστερα από το πέρας των σπουδών του στην Γερμανία για το Πάσχα. Θεωρήθηκε όμως ύποπτος από τους Τούρκους, ότι είχε στην κατοχή του υλικό ( ?) ενοχοποιητικό και διατάχτηκε η σύλληψη του. Η σύλληψη του Μοσχίδη έγινε στις 9/16 Απριλίου, μια βδομάδα μετά την Ανάσταση και διατάχτηκε και η κατάσχεση όλου του έντυπου υλικού που είχε στην κατοχή του.
Οι Τούρκοι χωροφύλακες πήγαν στα Καμίνια και συνέλαβαν τον Μοσχίδη ενώ κατάσχεσαν τα βιβλία του και τα μετέφεραν στο Μούδρο. Ο ίδιος ο Μοσχίδης δεν προφυλακίστηκε αλλά με την μεσολάβηση του Μητροπολίτου Διοδώρου προς τις τουρκικές αρχές και με προσωπική ευθύνη του Μητροπολίτου, ο Μοσχίδης κρατήθηκε στην Μητρόπολη. Κατά την διάρκεια αυτών των ημερών οι δάσκαλοι του νησιού, κατόρθωσαν με επιδέξιο τρόπο να πάρουν το υλικό που είχε κατασχεθεί και να το αντικαταστήσουν με σχολικά βιβλία.[3] Ο Μοσχίδης το 1901 θα πρέπει να βίωσε τον φόβο για την τύχη της εργασίας τόσων ετών για την Ιστορία της Λήμνου, βλέποντας ότι κινδύνευε να πέσει στα χέρια των Τούρκων και να καταστραφεί. Φοβούμενος λοιπόν για την τύχη της εργασίας τόσων ετών, να το εμπιστεύτηκε στη γυναίκα αυτή για να το φυλάξει, ορκίζοντας την να μη το δώσει ποτέ σε κανένα. Το φθινόπωρο του 1901 θα βρει τον Μοσχίδη στο Αϊβαλί, το 1905 θα παντρευτεί, (το 1907 θα δημοσιεύσει το βιβλίο του με την Ιστορία της Λήμνου στο οποίο προαναγγέλλει το δεύτερο τόμο σχετικό με θρύλους και τη λαϊκή παράδοση) και θα μείνει στην Αίγυπτο μέχρι το 1912, χρονιά που πέθανε. Δεν υπάρχουν πληροφορίες για το αν ο Μοσχίδης μετά το 1901 επέστρεψε ξανά στο νησί αλλά το πιο πιθανόν είναι ο Μοσχίδης να μην ξαναγύρισε στο νησί του. Όμως ακόμα και σήμερα ακούγονται στο χωριό ιστορίες γύρω από το βιβλίο και τους κατόχους των μυστικών που αυτό διαφυλάσσει.Σύμφωνα με πρόσφατη μαρτυρία το βιβλίο (τετράδιο με σημειώσεις) βρέθηκε με πολύτιμες πληροφορίες.
Ευαγγελία Χ.Λιάπη
MSc Φιλόλογος
[2] Στις παραλλαγές αλλάζει ο αριθμός των παιδιών της γουρούνας .Άλλοτε είναι 7, άλλοτε 10 και άλλες φορές 12.
[3] Οι δάσκαλοι που με έξυπνο τρόπο κατάφεραν να πάρουν από τους Τούρκους τα βιβλία και τις σημειώσεις του Μοσχίδη ήταν ο Ιωάννης Αυγερινός, Γεώργιος Καλδής, Τριαντάφυλλος Αβαδέλλης, Θεμιστοκλής Ευαγγέλου
Tags:
Θρύλοι