Το 1920 χιλιάδες Κοζάκοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν
την πατρίδα τους και να επιβιβαστούν σε αγγλογαλλικά
πλοία της Αντάντ, που βρίσκονταν αγκυροβολημένα στο λιμάνι της Σεβαστούπολης.
Από εκεί πήραν το δρόμο της εξορίας.Πέντε χιλιάδες Κοζάκοι
τμηματικά αποβιβάστηκαν στη Λήμνο.
Εκεί στρατοπέδευσαν σε πρόχειρα καταλύματα που
δημιουργήθηκαν για αυτό το σκοπό.Στήθηκαν σκηνές στο Μούδρο[1]
και το Πορτιανού.Σε κάθε σκηνή έμεναν κατά μέσο όρο οκτώ[2]
Κοζάκοι.
Ένα κουτί ζαχαρούχο γάλα και κάποιες κονσέρβες με βοδινό
κρέας[3]
και φασούλια ήταν η ημερήσια τροφή για
τα οκτώ άτομα της σκηνής ανάμεσα τους ηλικιωμένοι και πολλά μικρά παιδιά.
Οι Γάλλοι καθημερινά μείωναν τις μερίδες των Κοζάκων οι
οποίοι πέθαιναν από τύφο κυρίως οι ενήλικες ενώ τα παιδιά χάνονταν από παιδικές
μολυσματικές ασθένειες όπως την ιλαρά και την οστρακιά.
Επειδή λοιπόν πολλοί Κοζάκοι έχασαν τη ζωή τους (γύρω στα
τριακόσια ογδόντα άτομα υπολογίζεται ότι είναι τα θύματα) οι Κοζάκοι της Λήμνου
αποφάσισαν κι έφτιαξαν ένα κενοτάφιο για να τιμήσουν τους νεκρούς τους.
Το κενοτάφιο αυτό είναι η πυραμίδα ή αλλιώς ο κούλουρος
όπως τον αποκαλούν οι ντόπιοι.Το κενοτάφιο αυτό βρίσκεται στο Πορτιανού.
Πρόκειται για ένα από τα κενοτάφια που έχτισαν οι
εξόριστοι Κοζάκοι για να τιμήσουν τους
νεκρούς τους.Για να τιμήσουν τον άγνωστο
κι ανώνυμο Κοζάκο που έχασε τη ζωή του
στην εξορία.
Στο χτίσιμο της "Πυραμίδας" συμμετείχαν όλοι οι
Κοζάκοι εξόριστοι στη Λήμνο ακόμα κι οι ηλικιωμένοι και τα μικρά παιδιά.Όλοι
έπρεπε να φέρουν τουλάχιστον από μια πέτρα για το χτίσιμο του κενοταφίου.
Στην κορυφή της
πυραμίδας τοποθέτησαν κι ένα λευκό μαρμάρινο σταυρό.
Αντίστοιχο κενοτάφιο υπάρχει και στην Καλλίπολη όπου
υπήρχαν επίσης εξόριστοι Κοζάκοι.
Δυστυχώς με τα χρόνια η πυραμίδα,το κενοτάφιο των Κοζάκων
είχε μισογκρεμιστεί.Σήμερα έχει σχεδόν αποκατασταθεί.
Πολλοί ντόπιοι υποστηρίζουν εσφαλμένα ότι η πυραμίδα[4]
του Πορτιανού ήταν ένα είδος τεμένους για τους Αιγυπτίους και τους Σενεγαλέζους
στρατιώτες του γαλλικού στρατού.
Η σύγχυση δημιουργήθηκε γιατί στους Αιγυπτίους που
συμμετείχαν στο γαλλικό εκστρατευτικό σώμα άρεσε πολύ να φωτογραφίζονται με την
πυραμίδα επειδή τους θύμιζε την πατρίδα τους.
Το σίγουρο είναι ότι η συγκεκριμένη θέση στην οποία
στήθηκε το μνημείο είναι ένας ενεργειακός τόπος με πανοραμική θέα τον οποίο επέλεξε αργότερα στα 1974 και η γεωγραφική υπηρεσία του στρατού για να
ερευνήσει το χώρο.
Ευαγγελία Χ.Λιάπη
[1] Η ομάδα του Ντον στρατοπέδευσαν στο Μούδρο κι οι του Κουμπάν, του Τέρεκ
και του Άστραχαν στο Πορτιανού.
[2] Στις μικρές σκηνές υπήρχαν περιπτώσεις που έμεναν και δώδεκα άτομα ενώ
στις μεγάλες σκηνές μέχρι και σαράντα άτομα.Πολλές από τις σκηνές ήταν
σχισμένες και δεν τους προστάτευαν ιδιαίτερα.
[3] Σύμφωνα με μαρτυρία του Ερυθρού σταυρού για επτά συνεχείς μήνες έτρωγαν
καθημερινά κονσέρβες με βοδινό και φασόλια.
[4] Οι δυο φωτογραφίες (1 &2)είναι από την
πυραμίδα-κενοτάφιο της Καλλίπολης. Η δεύτερη αποτελεί ευχετήρια πασχαλινή κάρτα
των Κοζάκων εξόριστων στην Καλλίπολη.Η 3 φωτογραφία απεικονίζει την πυραμίδα
της Λήμνου όπως ήταν πριν από μερικά
χρόνια.
Tags:
ιστορία